कीड व्यवस्थापनात निंबोळी अर्काचे महत्त्व

      कडुनिंबाच्या बियामध्ये अनेक रासायनिक घटक असून त्यातील अझाडिरॅक्टीन, निंबीन, निंबीडीन, निंबोनीन, निंबीस्टेलाॅल, मेलॅट्रियाल हे महत्त्वाचे घटक आहेत. तसेच मित्र कीटकांचे आणि पर्यावरणाचे संवर्धन होते. त्यामुळे मित्र कीटकांद्वारे जैविक कीड व्यवस्थापन होते.

निंबोळी अर्काचा किटकावर परिणाम

• अंशत: किंवा पूर्णपणे अंडी घालण्यात अयशस्वी
• प्रौढाचा जीवनक्रम कालावधी कमी
• अंडी घालण्यापासून मादीस परावृत्त करतो
• अंडी ऊबवण्यावर परिणाम
• भक्षण रोधक
• अळी अवस्थेतच कायम राहते
• कात टाकण्यास प्रतिबंध

५ % निंबोळी अर्क तयार करण्याची पद्धत

• निंबोळीच्या बिया जमा करावे.
• त्या वाळवून स्वच्छ करावे. वाळलेल्या बिया दळून त्यांची जाडसर भुकटी करून साठवून ठेवावे.
• फवारणी करण्याच्या अगोदरच्या रात्री ५ किलो भुकटी कापडामध्ये बांधून १० लिटर पाण्यात रात्रभर भिजवून ठेवावे.
• दुसऱ्या दिवशी सकाळी कापडातील निंबोळीच्या बियाच्या भुकटीतील अर्क पिळून काढावा.
• त्यानंतर त्या अर्कात दुसरे ९० लिटर पाणी मिसळून ५ % तीव्रतेचे एकूण १०० लिटरचे द्रावण तयार होईल.
• हा निंबोळी अर्क पानावर योग्य रितीने पसरावा व टिकून राहावा, यासाठी 2०० ग्रॅम कपडे धुण्याचा सोडा किंवा साबण वरील द्रावणात मिसळून ढवळावा. त्यानंतर हे द्रावण फ़वारणीसाठी वापरावे.

वरीलप्रमाणे फ़वारणीसाठी १०० लिटरचे द्रावण तयार होते. फ़वारणीसाठी लागणारे एकूण द्रावण यानुसार निंबोळीच्या बियाच्या भुकटीचे व पाण्याचे प्रमाण घ्यावे.