लिंबुवर्गीय फळपिकावर जगभरात
८२३ आणि भारतामध्ये जवळपास २५० किडींची नोंद झाली आहे. यापैकी कोळी या अकिटकवर्गीय
किडीचा प्रादुर्भाव अलीकडे विशेष करून मोसंबी व संत्रा फळपिकावर मोठ्या प्रमाणात
आढळून येत आहे. लाल्या कोळी (Rust mite) व हिरवे कोळी
(Green mite) या दोन प्रजातीचा जास्त प्रमाणात प्रादुर्भाव दिसून
येत आहे.
लाल्या कोळी (रस्ट कोळी)
ओळख : प्रौढ अति सुक्ष्म, लांबट, मध्यभागी
फ़ुगीर व पाठ चपटी असून पिवळ्या रंगाचे असतात. पिल्ले (अळ्या) प्रौढासारखीच दिसतात, परंतु फिकट पिवळसर रंगाचे असतात. अंडी गुळगुळीत, गोलाकार व अर्ध पारदर्शक असतात.
नुकसानीचा प्रकार : प्रौढ व
पिल्ले फळाच्या सालीतून रस शोषण करतात. त्यामुळे फळाच्या सालीवर तपकिरी किंवा
जांभळे चट्टे दिसू लागतात. यालाच लाल्या किंवा मंगु असेही म्हणतात. मार्च-एप्रिल
मध्ये अंबिया बहाराच्या आणि ऑक्टोबर-नोव्हेंबरमध्ये मृग बहाराच्या फळावरील
प्रादुर्भावामुळे फळांना बाजारात कमी भाव मिळतो.
जीवनक्रम : प्रौढ मादी फळाच्या
सालीवरील खाच किंवा खळग्यामध्ये व पानाच्या मागच्या बाजूला पुंजक्यात अंडी घालते.
एक मादी एकूण २०-३० अंडी घालते. अंडी अवस्था ३ दिवस असते. त्यातून निघालेली पिल्ले
(अळ्या) २-११ दिवसात वाढूतात. एक जीवनक्रम उन्हाळ्यात ७-१० दिवस व हिवाळ्यात १४
दिवसात पूर्ण होतो.
हिरवे कोळी
ओळख : ही कीड सुक्ष्म असून या
किडीस बघण्यासाठी भिंगाची गरज आहे. ही फिकट हिरव्या रंगाचे असून पायाच्या चार
जोडया असतात.
नुकसानीचा प्रकार : प्रौढ व
पिल्ले पाने व फळातील रस शोषण करतात. त्यामुळे पान व फळावर पांढरे ठिपके दिसतात.
व्यवस्थापन
- पाण्याचा ताण पडल्यास कोळी किडीचा प्रादुर्भाव वाढतो.
त्यामुळे बागेत पाण्याचा ताण विशेष करून उन्हाळा व हिवाळ्यात पडू देऊ
नये.
- प्रादुर्भाव दिसताच डायकोफॉल १८.५ % ईसी २७ मिली किंवा
डायफेनथ्यूरॉन ५० % डब्ल्यूपी २० ग्रॅम किंवा मोनोक्रोटोफॉस ३६ % एसएल १२.५
मिली प्रति १० लिटर पाण्यात मिसळून फवारावे.